🚩 त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग संपूर्ण माहिती 🚩

---

त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग हे महाराष्ट्रातील १२ प्रमुख ज्योतिर्लिंगांपैकी एक असून, नाशिक जिल्ह्यात गोदावरी नदीच्या उगमस्थानी स्थित आहे. या ज्योतिर्लिंगाचे वैशिष्ट्य म्हणजे येथे शिवलिंग त्रिदल रूपात म्हणजेच ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश या तीन देवतांचे स्वरूप आहे.

---

१. त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंगाची पौराणिक कथा (इतिहास)

🔸 गौतम ऋषी, गोदावरी नदी आणि त्र्यंबकेश्वर शिवलिंगाची कथा

• गौतम ऋषी आणि त्यांच्या पत्नी अहिल्या यांनी येथे मोठ्या भक्तीने तपश्चर्या केली.
• एकदा त्यांच्या आश्रमात दुष्काळ पडला, पण त्यांच्या भक्तीमुळे इंद्रदेव प्रसन्न झाले आणि सातत्याने पाऊस पडू लागला.
• यामुळे इतर ऋषींमध्ये मत्सर निर्माण झाला, आणि त्यांनी गौतम ऋषींवर अन्याय केला.
• गौतम ऋषींनी गंगेला (गोदावरी) पृथ्वीवर आणण्यासाठी भगवान शंकराची उपासना केली.
• भगवान शिव प्रसन्न होऊन गोदावरीला येथे अवतरले आणि त्र्यंबकेश्वर येथे स्वयंभू ज्योतिर्लिंग प्रकट झाले.

🔸 भगवान शिव त्र्यंबक का झाले?

• त्र्यंबकेश्वर हे त्र्यंबक म्हणजेच तीन नेत्र असलेल्या शिवाचे निवासस्थान मानले जाते.
• शिवाने येथे भगवान विष्णू आणि ब्रह्मदेवांसोबत लिंगरूप धारण केले आहे.
• म्हणजेच हे त्रिदल स्वरूपाचे एकमेव ज्योतिर्लिंग आहे.

---

२. त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंगाचे महत्त्व

• येथे भगवान शिव त्र्यंबक रूपात स्वयंभू प्रकट झाले आहेत.
• या स्थळी गोदावरी नदीचा उगम असून, तिला दक्षिण गंगेचे स्वरूप आहे.
• काळसर्प दोष निवारण, पितृदोष शांती आणि त्र्यंबकेश्वरची विशेष पूजा येथे केली जाते.
• त्र्यंबकेश्वरला मोक्षप्राप्तीचे द्वार मानले जाते, म्हणून येथे अनेक विधी पार पडतात.

---

३. त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंगाचे वैशिष्ट्ये

• त्रिदल शिवलिंग – येथे भगवान ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश यांचे त्रिदल स्वरूप आहे.
• काळसर्प दोष निवारण केंद्र – येथे विशेष पूजा केली जाते.
• गोदावरी नदीचा उगम – ब्रह्मगिरी पर्वतावरून गंगाद्वारे ही नदी उगम पावते.
• निवृत्तीनाथ समाधीस्थळ – संत ज्ञानेश्वरांचे बंधू निवृत्तीनाथ यांनी येथे समाधी घेतली.

---

४. त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग यात्रा आणि पूजाविधी

🌿 प्रमुख पूजाविधी:

• रुद्राभिषेक
• महामृत्युंजय जप
• काळसर्प दोष निवारण पूजा
• त्रिपिंडी श्राद्ध
• पितृदोष शांती

🌿 यात्रा नियम:

• त्र्यंबकेश्वरमध्ये येण्यापूर्वी स्नान करून यावे.
• रुद्राक्ष घालून "ॐ नमः शिवाय" चा जप करावा.
• विशेष पूजा करण्यासाठी पंडितांची मदत घ्यावी.

---

५. त्र्यंबकेश्वर मंदिर दर्शन वेळ आणि उत्सव

⏳ दर्शन वेळ:

• सकाळी: ५:३० AM – ९:०० PM

🎉 प्रमुख उत्सव:

• महाशिवरात्री – येथे लाखो भक्त दर्शनासाठी येतात.
• श्रावण मास विशेष पूजा – संपूर्ण श्रावण महिन्यात मोठा उत्सव असतो.
• सिंहस्थ कुंभमेळा – दर १२ वर्षांनी गोदावरीच्या तीरावर कुंभमेळा भरतो.
• गंगा दशहरा – गोदावरी महापूजेचा उत्सव.

---

६. त्र्यंबकेश्वर कसे पोहोचावे?

🚆 रेल्वे मार्ग:

• नाशिक रोड रेल्वे स्थानक – २८ कि.मी.

✈ हवाई मार्ग:

• नाशिक विमानतळ – ५० कि.मी.
• मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ – १८० कि.मी.

🛣 रस्ता मार्ग:

• नाशिकपासून त्र्यंबकेश्वर येथे जाण्यासाठी बस व खासगी वाहने उपलब्ध.

📍 त्र्यंबकेश्वर जवळील स्थळे:

• ब्रह्मगिरी पर्वत – गोदावरीचा उगम
• गंगाद्वार – पवित्र स्नानस्थळ
• अंजनेरी पर्वत – हनुमान जन्मस्थान
• संत निवृत्तीनाथ समाधीस्थळ

---

🔱 निष्कर्ष

त्र्यंबकेश्वर हे केवळ ज्योतिर्लिंग नसून, मोक्ष प्राप्तीसाठी अत्यंत महत्त्वाचे स्थान मानले जाते. येथे त्रिदेवांचे एकत्रित रूप आहे, त्यामुळे याचे महत्व अद्वितीय आहे. गोदावरीच्या तीरावर वसलेले हे स्थान आध्यात्मिक उन्नतीसाठी अत्यंत पवित्र आहे. 🚩🙏