स्वराज्याचा इतिहास

स्वराज्याचा इतिहास आणि योगदान

1. स्वराज्य म्हणजे काय?

स्वराज्य म्हणजे स्वतःच्या हक्काने चालवलेले स्वतंत्र राज्य. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी हिंदवी स्वराज्य स्थापनेसाठी प्रखर संघर्ष केला.

2. स्वराज्य संकल्प आणि शपथ

छत्रपती शिवाजी महाराजांनी 1645 मध्ये रायरेश्वर मंदिरात स्वराज्य स्थापनेची शपथ घेतली.
हिंदू स्वराज्य स्थापन करण्यासाठी त्यांना अनेक अडचणींना सामोरे जावे लागले.

3. स्वराज्यासाठी झालेल्या लढाया

तोरणा किल्ला विजय (1646) - शिवाजी महाराजांचा पहिला विजय.
प्रतापगडची लढाई (1659) - अफजलखानाचा पराभव.
पन्हाळगडची लढाई (1660) - आदिलशाहीशी संघर्ष.
सिंहगडची लढाई (1670) - तानाजी मालुसरे यांचा बलिदान.
पुरंदरची लढाई (1665) - मुघलांशी तह.

4. स्वराज्य स्थापनेसाठी प्रमुख योद्धे

तानाजी मालुसरे - सिंहगड विजय.
बाजीप्रभू देशपांडे - पावनखिंडीतील पराक्रम.
मुरारबाजी देशपांडे - पुरंदरच्या लढाईत वीरमरण.
हंबीरराव मोहिते - शिवाजी महाराजांचे सरसेनापती.
नेताजी पालकर - मुघलांविरुद्ध लढणारा पराक्रमी सेनानी.

5. स्वराज्याच्या विस्तारासाठी घेतलेले प्रयत्न

गनिमी कावा वापरून शत्रूंवर विजय मिळवणे.
साम, दाम, दंड, भेद या तत्त्वांचा वापर.
किल्ल्यांचे बांधकाम आणि संरक्षण मजबूत करणे.
मावळ्यांना प्रशिक्षित करून बलवान सेना तयार करणे.