श्लोक १:
अर्जुन उवाच |
ये शास्त्रविधिमुत्सृज्य यजन्ते श्रद्धयान्विताः |
तेषां निष्ठा तु का कृष्ण सत्त्वमाहो रजस्तमः ||
- मराठी अर्थ: "हे कृष्ण, जे लोक शास्त्रविधीला सोडून श्रद्धेने यज्ञ करतात, त्यांची निष्ठा कशी आहे? ती सत्त्वगुणी आहे की रजोगुणी किंवा तमोगुणी?"
- सविस्तर माहिती: अर्जुन श्रीकृष्णाला विचारतो की, जे लोक शास्त्रविधीला सोडून श्रद्धेने यज्ञ करतात, त्यांची निष्ठा कोणत्या गुणांनी प्रभावित आहे - सत्त्व, रजस् किंवा तमस्? 🕉️🌟
श्लोक २:
श्रीभगवानुवाच |
त्रिविधा भवति श्रद्धा देहिनां सा स्वभावजा |
सात्त्विकी राजसी चैव तामसी चेति तां शृणु ||
- मराठी अर्थ: "देहधारी प्राण्यांची श्रद्धा त्यांच्या स्वभावानुसार तीन प्रकारची असते - सात्त्विकी, राजसी आणि तामसी. ती ऐक."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, मनुष्याची श्रद्धा त्याच्या स्वभावानुसार तीन प्रकारची असते - सात्त्विकी, राजसी आणि तामसी. ते या तीन प्रकारच्या श्रद्धेचे वर्णन करतात. 🕉️🌟
श्लोक ३:
सत्त्वानुरूपा सर्वस्य श्रद्धा भवति भारत |
श्रद्धामयोऽयं पुरुषो यो यच्छ्रद्धः स एव सः ||
- मराठी अर्थ: "हे अर्जुना, प्रत्येकाची श्रद्धा त्याच्या स्वभावानुसार असते. मनुष्य त्याच्या श्रद्धेप्रमाणेच असतो. जो जशी श्रद्धा ठेवतो, तो तसाच असतो."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, प्रत्येकाची श्रद्धा त्याच्या स्वभावानुसार असते. मनुष्य त्याच्या श्रद्धेप्रमाणेच असतो. जो जशी श्रद्धा ठेवतो, तो तसाच असतो. 🕉️🌟
श्लोक ४:
यजन्ते सात्त्विका देवान्यक्षरक्षांसि राजसाः |
प्रेतान्भूतगणांश्चान्ये यजन्ते तामसा जनाः ||
- मराठी अर्थ: "सात्त्विक लोक देवतांची पूजा करतात, राजसिक लोक यक्ष आणि राक्षसांची पूजा करतात आणि तामसिक लोक प्रेत आणि भूतगणांची पूजा करतात."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, सात्त्विक लोक देवतांची पूजा करतात, राजसिक लोक यक्ष आणि राक्षसांची पूजा करतात आणि तामसिक लोक प्रेत आणि भूतगणांची पूजा करतात. 🕉️🌟
श्लोक ५:
अशास्त्रविहितं घोरं तप्यन्ते ये तपो जनाः |
दम्भाहंकारसंयुक्ताः कामरागबलान्विताः ||
- मराठी अर्थ: "जे लोक शास्त्रविधीला सोडून घोर तप करतात, दंभ आणि अहंकाराने युक्त, काम आणि रागाने प्रेरित."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, जे लोक शास्त्रविधीला सोडून घोर तप करतात, ते दंभ आणि अहंकाराने युक्त असतात आणि काम आणि रागाने प्रेरित असतात. 🕉️🌟
श्लोक ६:
कर्षयन्तः शरीरस्थं भूतग्राममचेतसः |
मां चैवान्तःशरीरस्थं तान्विद्ध्यासुरनिश्चयान् ||
- मराठी अर्थ: "जे लोक शरीरातील भूतग्रामाला (इंद्रियांना) कष्ट देतात आणि माझ्यावर (आत्म्यावर) विश्वास ठेवत नाहीत, ते आसुरी निश्चयाचे आहेत, हे जाण."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, जे लोक शरीरातील इंद्रियांना कष्ट देतात आणि आत्म्यावर विश्वास ठेवत नाहीत, ते आसुरी निश्चयाचे आहेत. 🕉️🌟
श्लोक ७:
आहारस्त्वपि सर्वस्य त्रिविधो भवति प्रियः |
यज्ञस्तपस्तथा दानं तेषां भेदमिमं शृणु ||
- मराठी अर्थ: "प्रत्येकाचा आहार, यज्ञ, तप आणि दान हे तीन प्रकारचे असतात. त्यांचा हा भेद ऐक."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, प्रत्येकाचा आहार, यज्ञ, तप आणि दान हे तीन प्रकारचे असतात. ते या तीन प्रकारच्या कर्मांचे वर्णन करतात. 🕉️🌟
श्लोक ८:
आयुःसत्त्वबलारोग्यसुखप्रीतिविवर्धनाः |
रस्याः स्निग्धाः स्थिरा हृद्या आहाराः सात्त्विकप्रियाः ||
- मराठी अर्थ: "जे आहार आयुष्य, सत्त्व, बल, आरोग्य, सुख आणि प्रीती वाढवतात, रुचकर, स्निग्ध, स्थिर आणि हृदयाला प्रिय असतात, ते सात्त्विक लोकांना आवडतात."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, सात्त्विक आहार आयुष्य, सत्त्व, बल, आरोग्य, सुख आणि प्रीती वाढवतो. तो रुचकर, स्निग्ध, स्थिर आणि हृदयाला प्रिय असतो. 🕉️🌟
श्लोक ९:
कट्वम्ललवणात्युष्णतीक्ष्णरूक्षविदाहिनः |
आहारा राजसस्येष्टा दुःखशोकामयप्रदाः ||
- मराठी अर्थ: "जे आहार कडू, आंबट, खारट, उष्ण, तीक्ष्ण, रूक्ष आणि जळजळ करणारे असतात, ते राजसिक लोकांना आवडतात आणि दुःख, शोक आणि आजार निर्माण करतात."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, राजसिक आहार कडू, आंबट, खारट, उष्ण, तीक्ष्ण, रूक्ष आणि जळजळ करणारे असतो. तो दुःख, शोक आणि आजार निर्माण करतो. 🕉️🌟
श्लोक १०:
यातयामं गतरसं पूति पर्युषितं च यत् |
उच्छिष्टमपि चामेध्यं भोजनं तामसप्रियम् ||
- मराठी अर्थ: "जे आहार जुनाट, रसहीन, दुर्गंधयुक्त, विस्तव्य आणि अशुद्ध असतो, तो तामसिक लोकांना आवडतो."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, तामसिक आहार जुनाट, रसहीन, दुर्गंधयुक्त, विस्तव्य आणि अशुद्ध असतो. तो तामसिक लोकांना आवडतो. 🕉️🌟
श्लोक ११:
अफलाकाङ्क्षिभिर्यज्ञो विधिदृष्टो य इज्यते |
यष्टव्यमेवेति मनः समाधाय स सात्त्विकः ||
- मराठी अर्थ: "जो यज्ञ फलाची इच्छा न ठेवता शास्त्रविधीनुसार केला जातो आणि 'हे यज्ञ करणे आवश्यक आहे,' असे मनाने ठरवून केला जातो, तो सात्त्विक यज्ञ आहे."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, सात्त्विक यज्ञ फलाची इच्छा न ठेवता शास्त्रविधीनुसार केला जातो. तो "हे यज्ञ करणे आवश्यक आहे," असे मनाने ठरवून केला जातो. 🕉️🌟
श्लोक १२:
अभिसंधाय तु फलं दम्भार्थमपि चैव यत् |
इज्यते भरतश्रेष्ठ तं यज्ञं विद्धि राजसम् ||
- मराठी अर्थ: "हे अर्जुना, जो यज्ञ फलाच्या इच्छेने किंवा दंभासाठी केला जातो, तो राजसिक यज्ञ आहे, हे जाण."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, राजसिक यज्ञ फलाच्या इच्छेने किंवा दंभासाठी केला जातो. 🕉️🌟
श्लोक १३:
विधिहीनमसृष्टान्नं मन्त्रहीनमदक्षिणम् |
श्रद्धाविरहितं यज्ञं तामसं परिचक्षते ||
- मराठी अर्थ: "जो यज्ञ विधीविरहित, अन्नविरहित, मंत्रविरहित आणि दक्षिणाविरहित असतो आणि श्रद्धेने रहित असतो, तो तामसिक यज्ञ आहे."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, तामसिक यज्ञ विधीविरहित, अन्नविरहित, मंत्रविरहित आणि दक्षिणाविरहित असतो. तो श्रद्धेने रहित असतो. 🕉️🌟
श्लोक १४:
देवद्विजगुरुप्राज्ञपूजनं शौचमार्जवम् |
ब्रह्मचर्यमहिंसा च शारीरं तप उच्यते ||
- मराठी अर्थ: "देव, ब्राह्मण, गुरु आणि ज्ञानी लोकांची पूजा, शुद्धता, सरळपणा, ब्रह्मचर्य आणि अहिंसा हे शारीरिक तप आहे."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, देव, ब्राह्मण, गुरु आणि ज्ञानी लोकांची पूजा, शुद्धता, सरळपणा, ब्रह्मचर्य आणि अहिंसा हे शारीरिक तप आहे. 🕉️🌟
श्लोक १५:
अनुद्वेगकरं वाक्यं सत्यं प्रियहितं च यत् |
स्वाध्यायाभ्यसनं चैव वाङ्मयं तप उच्यते ||
- मराठी अर्थ: "जे वाक्य उद्वेग निर्माण करीत नाही, सत्य, प्रिय आणि हितकारक आहे आणि स्वाध्यायाचा अभ्यास आहे, ते वाङ्मय तप आहे."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, जे वाक्य उद्वेग निर्माण करीत नाही, सत्य, प्रिय आणि हितकारक आहे आणि स्वाध्यायाचा अभ्यास आहे, ते वाङ्मय तप आहे. 🕉️🌟
श्लोक १६:
मनःप्रसादः सौम्यत्वं मौनमात्मविनिग्रहः |
भावसंशुद्धिरित्येतत्तपो मानसमुच्यते ||
- मराठी अर्थ: "मनाची प्रसन्नता, सौम्यता, मौन, आत्मनियंत्रण आणि भावशुद्धी हे मानसिक तप आहे."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, मनाची प्रसन्नता, सौम्यता, मौन, आत्मनियंत्रण आणि भावशुद्धी हे मानसिक तप आहे. 🕉️🌟
श्लोक १७:
श्रद्धया परया तप्तं तपस्तत्त्रिविधं नरैः |
अफलाकाङ्क्षिभिर्युक्तैः सात्त्विकं परिचक्षते ||
- मराठी अर्थ: "जे तप श्रद्धेने केले जाते, फलाची इच्छा न ठेवता, ते सात्त्विक तप म्हणून ओळखले जाते."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, जे तप श्रद्धेने केले जाते आणि फलाची इच्छा न ठेवता केले जाते, ते सात्त्विक तप आहे. 🕉️🌟
श्लोक १८:
सत्कारमानपूजार्थं तपो दम्भेन चैव यत् |
क्रियते तदिह प्रोक्तं राजसं चलमध्रुवम् ||
- मराठी अर्थ: "जे तप सत्कार, मान आणि पूजेच्या इच्छेने किंवा दंभाने केले जाते, ते राजसिक तप आहे, जे चंचल आणि अस्थिर आहे."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, जे तप सत्कार, मान आणि पूजेच्या इच्छेने किंवा दंभाने केले जाते, ते राजसिक तप आहे. ते चंचल आणि अस्थिर असते. 🕉️🌟
श्लोक १९:
मूढग्राहेणात्मनो यत्पीडया क्रियते तपः |
परस्योत्सादनार्थं वा तत्तामसमुदाहृतम् ||
- मराठी अर्थ: "जे तप मूढपणाने स्वतःला कष्ट देऊन किंवा इतरांचा नाश करण्यासाठी केले जाते, ते तामसिक तप आहे."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, जे तप मूढपणाने स्वतःला कष्ट देऊन किंवा इतरांचा नाश करण्यासाठी केले जाते, ते तामसिक तप आहे. 🕉️🌟
श्लोक २०:
दातव्यमिति यद्दानं दीयतेऽनुपकारिणे |
देशे काले च पात्रे च तद्दानं सात्त्विकं स्मृतम् ||
- मराठी अर्थ: "जे दान 'हे द्यायला हवे,' असे समजून, योग्य देश, योग्य काळ आणि योग्य पात्राला दिले जाते, ते सात्त्विक दान आहे."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, सात्त्विक दान 'हे द्यायला हवे,' असे समजून, योग्य देश, योग्य काळ आणि योग्य पात्राला दिले जाते. 🕉️🌟
श्लोक २१:
यत्तु प्रत्युपकारार्थं फलमुद्दिश्य वा पुनः |
दीयते च परिक्लिष्टं तद्दानं राजसं स्मृतम् ||
- मराठी अर्थ: "जे दान परतफळाच्या इच्छेने किंवा फलाच्या अपेक्षेने दिले जाते आणि कष्टाने दिले जाते, ते राजसिक दान आहे."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, राजसिक दान परतफळाच्या इच्छेने किंवा फलाच्या अपेक्षेने दिले जाते आणि कष्टाने दिले जाते. 🕉️🌟
श्लोक २२:
अदेशकाले यद्दानमपात्रेभ्यश्च दीयते |
असत्कृतमवज्ञातं तत्तामसमुदाहृतम् ||
- मराठी अर्थ: "जे दान अयोग्य देशात, अयोग्य काळी आणि अयोग्य पात्राला दिले जाते, असत्कारपूर्वक आणि अवज्ञेने दिले जाते, ते तामसिक दान आहे."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, तामसिक दान अयोग्य देशात, अयोग्य काळी आणि अयोग्य पात्राला दिले जाते. ते असत्कारपूर्वक आणि अवज्ञेने दिले जाते. 🕉️🌟
श्लोक २३:
ओमित्येतदक्षरमिदं सर्वं तस्योपवर्णनम् |
ब्रह्म क्षत्रं विशं शूद्रा गावोऽश्वाः पुरुषाः स्त्रियः ||
- मराठी अर्थ: "'ओम' हे अक्षर सर्वांचे वर्णन करते. ब्राह्मण, क्षत्रिय, वैश्य, शूद्र, गायी, घोडे, पुरुष आणि स्त्रिया या सर्वांचे वर्णन 'ओम' या अक्षरात आहे."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, 'ओम' हे अक्षर सर्वांचे वर्णन करते. ब्राह्मण, क्षत्रिय, वैश्य, शूद्र, गायी, घोडे, पुरुष आणि स्त्रिया या सर्वांचे वर्णन 'ओम' या अक्षरात आहे. 🕉️🌟
श्लोक २४:
तस्मादोमित्युदाहृत्य यज्ञदानतपःक्रियाः |
प्रवर्तन्ते विधानोक्ताः सततं ब्रह्मवादिनाम् ||
- मराठी अर्थ: "म्हणून, 'ओम' असे उच्चारून यज्ञ, दान आणि तपाच्या क्रिया शास्त्रविधीनुसार सुरू होतात, जे ब्रह्मवादी लोक सतत करतात."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, 'ओम' असे उच्चारून यज्ञ, दान आणि तपाच्या क्रिया शास्त्रविधीनुसार सुरू होतात. हे क्रिया ब्रह्मवादी लोक सतत करतात. 🕉️🌟
श्लोक २५:
तदित्यनभिसन्धाय फलं यज्ञतपःक्रियाः |
दानक्रियाश्च विविधाः क्रियन्ते मोक्षकाङ्क्षिभिः ||
- मराठी अर्थ: "'तत्' असे म्हणून, फलाची इच्छा न ठेवता यज्ञ, तप आणि दानाच्या विविध क्रिया मोक्षाच्या इच्छेने केल्या जातात."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, 'तत्' असे म्हणून, फलाची इच्छा न ठेवता यज्ञ, तप आणि दानाच्या विविध क्रिया मोक्षाच्या इच्छेने केल्या जातात. 🕉️🌟
श्लोक २६:
सद्भावे साधुभावे च सदित्येतत्प्रयुज्यते |
प्रशस्ते कर्मणि तथा सच्छब्दः पार्थ युज्यते ||
- मराठी अर्थ: "हे अर्जुना, 'सत्' हा शब्द सद्भाव आणि साधुभावासाठी वापरला जातो. प्रशस्त कर्मातही 'सत्' हा शब्द वापरला जातो."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, 'सत्' हा शब्द सद्भाव आणि साधुभावासाठी वापरला जातो. प्रशस्त कर्मातही 'सत्' हा शब्द वापरला जातो. 🕉️🌟
श्लोक २७:
यज्ञे तपसि दाने च स्थितिः सदिति चोच्यते |
कर्म चैव तदर्थीयं सदित्येवाभिधीयते ||
- मराठी अर्थ: "यज्ञ, तप आणि दानातील स्थितीला 'सत्' असे म्हणतात. तसेच, त्या अर्थाने केलेल्या कर्मालाही 'सत्' असे म्हणतात."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, यज्ञ, तप आणि दानातील स्थितीला 'सत्' असे म्हणतात. तसेच, त्या अर्थाने केलेल्या कर्मालाही 'सत्' असे म्हणतात. 🕉️🌟
श्लोक २८:
अश्रद्धया हुतं दत्तं तपस्तप्तं कृतं च यत् |
असदित्युच्यते पार्थ न च तत्प्रेत्य नो इह ||
- मराठी अर्थ: "हे अर्जुना, जे यज्ञ, दान, तप आणि कर्म श्रद्धेने रहित केले जाते, ते 'असत्' असे म्हणतात. ते इहलोकी किंवा परलोकी फलदायी नसते."
- सविस्तर माहिती: श्रीकृष्ण सांगतात की, जे यज्ञ, दान, तप आणि कर्म श्रद्धेने रहित केले जाते, ते 'असत्' असे म्हणतात. ते इहलोकी किंवा परलोकी फलदायी नसते. 🕉️🌟